Z oświetleniem jest jak z nawozem: możesz lać „na oko”, ale dopiero kiedy ogarniesz liczby, rośliny zaczynają mówić „dziękuję”. PPFD i DLI brzmią jak skróty z podręcznika fizyki, a w praktyce to bardzo przyziemne wskaźniki — mówią ile światła realnie dociera do czubków. I nie, nie potrzebujesz miernika za 300 €. Wystarczy telefon, kartka papieru i pięć minut cierpliwości.
Wyobraź sobie, że PPFD to „moc słońca w tej sekundzie” (µmol/m²/s), a DLI to całodzienna porcja — suma tych sekund zamknięta w jednym numerze (mol/m²/dzień). W wegetacji porcja może być rozłożona na osiemnaście godzin, więc rośliny najedzą się nawet przy słabszym „strumieniu”. W kwitnieniu światło świeci krócej (12 h), więc trzeba podkręcić suwak, żeby porcję dowieźć. To całe czary.
Telefon jako miernik — tak, to działa
Zasada jest prosta: aplikacje na telefon (Photone, Lux Light Meter, itp.) potrafią oszacować PPFD, jeśli dasz im dyfuzor. Najprostszy dyfuzor to… biała kartka papieru przyklejona na obiektyw (serio). Bez tego telefon łapie hotspoty i pomiar będzie zaniżony albo poszarpany.
Ustaw lampę tak, jak planujesz uprawę, połóż telefon płasko na wysokości wierzchołków i pozwól aplikacji pokazać liczby. Nie patrzymy na jeden pik — robimy siatkę pomiarów. Ja lubię „piątkę z kostki”: środek i cztery rogi obrysu baldachimu. Zapisz wartości i policz średnią. To jest Twój realny PPFD dla roślin, nie dla środka namiotu, który zawsze jest najjaśniejszy.
Jeśli masz 80×80 cm i LED 240 W, zobaczysz zapewne 650–900 µmol w centrum i 450–650 µmol przy krawędziach. Ten rozjazd jest normalny. Celem nie jest „900 wszędzie”, tylko rozsądna średnia i brak przypaleń.
Ile światła to „dość”?
Pokolorujmy to słowem, a nie tabelą. Sadzonki i siewki lubią okolice 200–300 µmol, są wtedy zwarte, ale nie „spalone ciekawością”. Wegetacja to przyjemne 300–500 µmol — liście pracują, pędy się zagęszczają, a Ty masz czas na trening. Po flipie warto wskoczyć na 600–700 µmol, a jeśli nawożenie i klimat są stabilne, możesz pobujać się w 700–900 µmol. Wyżej ma sens dopiero, gdy wiesz, co robisz i podbijasz CO₂ — bez tego roślina zacznie się dławić nadmiarem światła jak za dużą łyżką lodów.
No i DLI: w wege dobrze czują się przy 20–35 mol/dzień, a w kwitnieniu 30–45 mol/dzień. Powyżej ~45 mol bez CO₂ to zwykle walka z krawędziami liści i stresem zamiast dodatkowych gramów.
Mała matematyka, duże decyzje
Policzymy DLI raz, żebyś zobaczył, że to proste. Wzór brzmi groźnie, ale to tylko mnożenie:
DLI = PPFD × czas świecenia (w sekundach) ÷ 1 000 000.
Masz 700 µmol i 12 godzin? 12 godzin to 43 200 sekund. 700 × 43 200 = 30 240 000. Dzielisz przez milion i wychodzi 30,2 mol/dzień. Idealnie na środek kwitnienia. Ten sam PPFD w wege (18 h) da Ci 45,4 mol/dzień — dużo, może wręcz za dużo, jeśli nawożenie i VPD nie są dopięte.
Dlatego w wege nie musisz świecić „po sufit”. Utrzymaj 400–500 µmol przy 18 h i masz komfortowe 26–32 mol bez wyścigu z podsuszaniem donic.
Dystans do LED-a: bliżej nie zawsze znaczy lepiej
Każda lampka ma swój „słodki dystans”. Za blisko — krawędzie liści zawijają się jak fale, nerwy ciemnieją, słupki w kwitnieniu szybciej się starzeją. Za daleko — internody się wydłużają, roślina „goni lampę”. Z telefonem w ręku podnoś lub opuszczaj oprawę małymi krokami (2–3 cm), aż średnia PPFD trafi w cel dla danej fazy. Jeśli brakuje mocy, nie panikuj — dłuższy fotoperiod w wege załatwia sprawę, a w kwitnieniu czasem wystarczy lepiej „zbudować” baldachim (defoliacja z głową, równy poziom topów).
Jak wygląda takie strojenie w realu?
Scenka z namiotu 80×80. Po flipie mierzysz i widzisz: środek 820 µmol, rogi 520, średnia ~660. To daje ~28,5 mol przy 12 h — trochę mało. Podnosisz o oczko dimmer, PPFD skacze do średniej 730. DLI rośnie do 31,5 mol. Liście nie krzyczą? Zostaw. Tydzień później baldachim zgęstniał, PPFD spada do 680 (roślina sama „zjadła” światło). Delikatnie podnosisz lampę o 2 cm, żeby wyrównać różnicę centrum–krawędzie, znów masz okolice 700–720. I tak, krok po kroku, aż do płukania.
Gdy liczby nie grają z liśćmi
Czasem papier mówi „OK”, a roślina mówi „nie”. Jeżeli krawędzie podwijają się mimo PPFD rzędu 600–700, sprawdź VPD i temperaturę liścia — za sucho albo za gorąco na czubkach i nawet „poprawne” światło szkodzi. Gdy pędy się wyciągają przy 400–500 µmol, zwykle winny jest nadmiar azotu w kwitnieniu albo zbyt duży dystans lampy, a nie brak lumenów. Światło to nie samotna wyspa.
Ile to kosztuje?
Telefon masz. Aplikacja z trybem PPFD bywa darmowa lub kosztuje kilka–kilkanaście euro. Prosty luksomierz offline to 10–20 € i też da radę, jeśli skorzystasz z mnożników (większość aplikacji ma profile „white LED/HPS” wbudowane — lepiej zaufać temu niż internetowym tabelkom z kosmosu). Do tego para linek z grzechotką do regulacji wysokości lampy za 8–15 € i masz cały „pakiet stroiciela”.
Cele PPFD/DLI na fazy (uniwersalne)
| Faza | PPFD (µmol/m²/s) | Godziny światła | DLI (mol/m²/d) |
|---|---|---|---|
| Sadzonki/klony | 200–300 | 18 h | 13,0–19,4 |
| Wegetacja | 300–500 | 18 h | 19,4–32,4 |
| Wczesny kwit (stretch) | 550–650 | 12 h | 23,8–28,1 |
| Środek/późny kwit | 700–900 | 12 h | 30,2–38,9 |
Jak czytać: ustaw średni PPFD pod fazę, policz DLI, a potem patrz na liście. Jeśli brzegi się podwijają mimo „poprawnych” liczb — koryguj VPD/temperaturę liścia lub dystans lampy.
Popularne rozmiary namiotów — moc LED i spodziewane wartości
(Założenia: nowoczesny full-spectrum LED 2,5–3,0 µmol/J, sensowna optyka, białe ściany; wysokość zawieszenia orientacyjna)
| Namiot (cm) | Powierzchnia (m²) | Typowa moc LED (W) | Średni PPFD w kwit. (przy dobrym zawieszeniu) | Wys. lampy nad baldachimem |
|---|---|---|---|---|
| 60×60×160 | 0,36 | 120–180 W | 650–800 µmol | 30–40 cm |
| 80×80×180 | 0,64 | 200–260 W | 650–800 µmol | 35–45 cm |
| 100×100×200 | 1,00 | 320–450 W | 650–850 µmol | 40–50 cm |
| 120×60×180 | 0,72 | 200–320 W | 650–800 µmol | 35–45 cm |
| 120×120×200 | 1,44 | 480–650 W | 650–850 µmol | 40–55 cm |
| 150×150×220 | 2,25 | 700–1000 W (często 2 lampy) | 650–900 µmol | 45–60 cm |
Wskazówka: w wege zwykle wystarczy 50–70% mocy z tabeli (albo ten sam PPFD, ale dłuższy fotoperiod). W kwitnieniu podbij do 70–100%, pilnując równych wierzchołków — „równy baldachim” daje lepszą średnią niż samo dociśnięcie dimmera.
Mini-przelicznik kosztu prądu (orientacyjnie, przy 0,30 €/kWh)
| Moc lampy | 12 h/d (kwit) — kWh/d | €/d | €/30 dni | 18 h/d (wege) — kWh/d | €/d | €/30 dni |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 150 W | 1,80 | 0,54 | 16,20 | 2,70 | 0,81 | 24,30 |
| 240 W | 2,88 | 0,86 | 25,92 | 4,32 | 1,30 | 38,88 |
| 350 W | 4,20 | 1,26 | 37,80 | 6,30 | 1,89 | 56,70 |
| 450 W | 5,40 | 1,62 | 48,60 | 8,10 | 2,43 | 72,90 |
| 600 W | 7,20 | 2,16 | 64,80 | 10,80 | 3,24 | 97,20 |
| 800 W | 9,60 | 2,88 | 86,40 | 14,40 | 4,32 | 129,60 |
(Podstaw swoją stawkę €/kWh, jeśli masz inną — mnożysz kWh × cena.)
Dwie złote zasady „ściągi”
- Średnia > pik. Mierz siatką (środek + rogi), nie tylko w centrum — liczy się to, co widzą wszystkie topsy.
- PPFD to nie wszystko. Jeśli podnosisz PPFD, ale nie trzymasz VPD/odżywiania, roślina „odpisze” stresem zamiast plonem.
Na koniec — filozofia światła
Zamiast gonić tabele, naucz się słuchać rośliny i liczb jednocześnie. Ustaw PPFD na rozsądny poziom dla fazy, policz DLI, zapisz. Patrz na liście, nie tylko na ekran. Jeśli wszystko rośnie równo, a Ty codziennie dopisujesz drobny, sensowny postęp — wygrałeś. PPFD i DLI to nie test z fizyki. To kierunkowskazy, które pozwalają Ci być ogrodnikiem z planem, nie wróżbitą z latarką.
