Co to jest EC i jak je mierzyć?

Zacznijmy bez skrótów myślowych: EC (Electrical Conductivity) to przewodność elektryczna roztworu wyrażana najczęściej w mS/cm (miliSiemens na centymetr). Im więcej rozpuszczonych jonów (czytaj: soli odżywczych), tym prąd „płynie” łatwiej — a miernik pokazuje wyższe EC. To nie jest test „jakich” składników masz ile; EC mówi ile łącznie rozpuszczonych soli, nie rozróżniając N, P, K, Ca itd.

Dla jasności:

• EC – jednostka „naukowa”, mS/cm (czasem μS/cm przy bardzo niskich stężeniach).
• TDS/ppm – przeliczenie EC na części na milion według różnych współczynników (500/640/700). Ten sam roztwór może mieć 1000 ppm „500 scale” albo 1400 ppm „700 scale”. Dlatego profesjonaliści trzymają się EC lub CF (EC × 10).

Dlaczego EC w ogóle nas obchodzi?

Bo to szybki termometr żywienia.

• EC rośnie? Roztwór staje się „cięższy” – ryzyko zasolenia korzeni i blokad.
• EC spada? Rośliny piją składniki szybciej niż wodę – znak, że są głodne (albo temp. poszła w górę i piją jak smok).
• EC stoi w miejscu? Jesteś blisko balansu – dobre tempo karmienia względem poboru.

To także sposób, by nie błądzić po omacku: przepis „x ml nawozu na litr” bywa mylący, bo woda wodzie nierówna. Dwie kranówki, ten sam nawóz — a EC pożywki potrafi się rozjechać o 0,3–0,5 mS/cm.

Sprzęt: jaki miernik i co z kalibracją?

Miernik EC może być:

• długopisowy (pen) – tani, mobilny, wystarczający dla większości hobbystów;
• stacjonarny lub kontroler inline – do stałego monitoringu w zbiorniku lub rurze powrotnej.

Niezależnie od typu:

1. ATC – wybierz model z automatyczną kompensacją temperatury (ATC). EC silnie zależy od °C, fabryczny punkt referencyjny to zwykle 25°C.
2. Bufory kalibracyjne – miej pod ręką 1,413 mS/cm i 12,88 mS/cm (standardy do kalibracji).
3. Konserwacja – elektrody EC są mniej kapryśne niż pH, ale nie szoruj ich twardą szczotą; płucz w wodzie demineralizowanej/RO, usuwaj pęcherzyki.

Kalibracja w 3 krokach (szybko i dobrze):

• Spłucz sondę RO, otrząśnij z kropli.
• Zanurz w 1,413 mS/cm, odczekaj stabilizację, ustaw punkt.
• (Opcjonalnie) Sprawdź na 12,88 mS/cm — jeśli odchyłka > ±0,05 mS/cm, wykonaj dwupunktową kalibrację zgodnie z instrukcją miernika.

Pro tip: nie kalibruj „z łapy” w garażu przy 15°C i nie oczekuj laboratoryjnej dokładności. Daj roztworom i sondzie osiągnąć temperaturę otoczenia.

Jak pobierać próbkę i mierzyć, żeby wynik miał sens?

Hydro/DWC/NFT/zbiornik:

• Włącz cyrkulację na 5–10 min, żeby pożywka była jednorodna.
• Pobierz próbkę z połowy głębokości (nie z samej powierzchni ani dna).
• Zanurz sondę, usuń pęcherzyki (potrafią zaniżać odczyt), poczekaj aż odczyt się uspokoi.

Ziemia/kokos – „slurry test”:

• Zmieszaj 1 część podłoża + 2 części wody RO/DEM (czasem używa się 1:5; ważne, by trzymać się jednego protokołu).
• Wymieszaj, odczekaj 10–15 min, aż cząstki opadną.
• Mierz EC klarownej fazy nad nadmiarem.
  To daje pojęcie o zasoleniu strefy korzeniowej — niezastąpione, gdy liście krzyczą „coś jest nie tak”.

Jakie EC jest „dobre”? Zależy od gatunku i fazy

Nie ma jednej świętej liczby. Dla ogrodu jadalnego i większości roślin uprawnych sprawdza się orientacyjnie:

EC, CF, ppm – szybkie konwersje (żeby się nie pogubić)

• CF (Conductivity Factor) = EC × 10

  Przykład: EC 1,8 mS/cm = CF 18

• ppm to nie jest jedna skala:
  • skala 500 (NaCl): ppm ≈ EC × 500
  • skala 640 (tzw. 442): ppm ≈ EC × 640
  • skala 700 (KCl): ppm ≈ EC × 700
    Jeśli już musisz używać ppm, zawsze podawaj skalę.

7 częstych błędów przy mierzeniu EC (i szybkie antidota)

1. Brak ATC / różne temperatury – roztwór zimny, sonda ciepła i wynik pływa.
   → Daj wszystkiemu dojść do ~20–25°C; korzystaj z ATC.
2. Bąbelki na sondzie – zaniżają odczyt.
   → Delikatnie „potrząśnij” sondą w próbce.
3. Mierzysz tuż przy dyszy pompy – lokalnie inne stężenie.
   → Próbka z połowy zbiornika, po cyrkulacji.
4. Brudna sonda – osady zmieniają geometrię pomiaru.
   → Płukanie RO i okresowe czyszczenie według instrukcji.
5. Kranówka twarda jak skała – startowe EC 0,6 i już trudno trafić w dawkę.
   → Rozważ RO (odwrócona osmoza) i Ca/Mg według potrzeb.
6. „Ml na litr” bez sprawdzenia EC – każdy kran inny, pożywka inna.
   → Najpierw mierz, potem koryguj dawkę.
7. Podbijanie EC samym P/K w panice.
   → Zbalansuj roztwór całościowo, nie „cukier do cukru”.

Jak „czytać” zmianę EC w praktyce?

• EC rośnie z dnia na dzień: rośliny piją więcej wody niż soli → roztwór gęstnieje.
  Co robić? Dolewka wody (lub delikatne zbicie stężenia) i korekta receptury.
• EC spada systematycznie: rośliny żrą składniki jak dzikie.
  Co robić? Lekko podnieś EC przy następnej wymianie/dolewce.
• EC stabilne, pH dryfuje: metabolizm idzie, ale bilans jonów jest blisko równowagi.
  Co robić? Pilnuj pH, nie mieszaj co godzinę.

Procedura krok po kroku (na lodówkę)

1. Kalibracja – 1,413 mS/cm (i opcjonalnie 12,88 mS/cm) przy ~25°C.
2. Cyrkulacja 5–10 min – wyrównaj pożywkę.
3. Próbka z połowy głębokości – żadnych powierzchniowych pian ani dna.
4. Pomiar – bez pęcherzy, po stabilizacji.
5. Zapis – prowadź prosty dziennik (data, EC, pH, temp.).
6. Korekta – dolewka wody lub rozcieńczenie/podniesienie nawozu z głową.
7. Wymiana – w hydro co 7–14 dni (albo gdy roztwór „pachnie życiem”).

Q&A w dwóch zdaniach

Czy EC mówi mi, czy mam dość azotu?
Nie bezpośrednio. EC to suma soli; od tego jest obserwacja liści i… doświadczenie.

Mogę przejść tylko na ppm?
Możesz, ale ustal skalę (500/640/700). W zespole każdy musi mówić tym samym językiem.

Trzymać sondę EC w płynie jak pH?
Zwykle nie trzeba (zależnie od producenta). Nie zanurzaj w wodzie demin. na miesiące. Przechowuj czysto, sucho, zgodnie z instrukcją.

Mała ściąga (tabela)

Na koniec

EC nie jest dogmatem, to kompas. Uczysz się go czytać razem z rośliną, temperaturą, wilgotnością i światłem. Gdy nauczysz się, jak EC tańczy z poborem wody i pH, karmienie przestaje być wróżeniem z etykiety nawozu — staje się przewidywalną, dość przyjemną rutyną.